Sağlık, Dünya Sağlık Örgütü tarafından kişinin bedenen, ruhen ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali olarak tanımlanmaktadır.[1] Bu bağlamda, hastalık da bu bütünlüğün bozulduğu durumlar için geçerlidir.
Sağlıklı olma halinin sürdürülmesi ve/veya hastalıklarla baş edebilmek için bazı yaklaşımların bilinmesinde yarar bulunmaktadır:
1. Birincil (birinci düzey) korunma: Hasta olmamak için dikkat edilmesi gereken durumları tanımlar. Bu başlık altında bireye ve çevreye yönelik önlemlerin alınması için sistematik yaklaşım gerekir.
2. İkincil (ikinci düzey) korunma: Erken tanı ve tedavi hizmetlerini kapsar. Örneğin, meme kanseri ile ilgili erken dönemde tedavi alabilmek için tarama yapılması, düzenli sağlık kontrollerinin yapılması son derece yaşamsaldır. Bu bakış açısı bütün sağlık sorunları için geçerlidir.
3. Üçüncül (üçüncü düzey) korunma: Kişilerin hastalıkları ileri dönemde bile olsa yapılabileceklerin olduğu unutulmamalıdır. Bu başlıkta kişinin sağlık sorunlarının onun sosyal yaşamdan alı koymaması gerektiği yaklaşımı önceliklidir. Aşağıdaki iki örnek üçüncül korunmayı açıklamaya yardımcı olabilir:
a. Şeker hastalığından dolayı ayağı gangren olduğu için kesilmiş bir bireye protez bacak takılması üçüncül korunma olarak değerlendirilir.
b. Hipertansiyon nedeniyle inme geçirerek sol kolu felçli bir kişiye uygun fizik tedavi programı yardımı ile fonksiyon açısından kapasitesinin tekrar kazandırılması bu başlıkta değerlendirilebilir.
Koruyucu sağlık hizmetlerinin bir başka bakış açısıyla KİŞİYE ve ÇEVREYE yönelik olarak da sınıflandırılabilir:[2]
c. Bireye yönelik hizmetler
i. Aşılama
ii. İlaçla korunma
iii. Hastalıkları erken tanıma
iv. Sağlık eğitimi
v. Yeterli ve dengeli beslenme
vi. Aile planlaması
vii. Kişisel temizlik, hijyen
d. Çevreye yönelik hizmetler
i. Çevre kirliliğinin önlenmesi
ii. Temiz su sağlanması
iii. Güvenli gıda temini için gerekenlerin yapılması
iv. Hastalık yapıcıların kontrolü
[1] http://www.who.int/about/resources_planning/draft_gpw_for_reg_commitees_2012_en.pdf. Erişim:21.3.2013.
[2] Öztek Z, Eren N, Üner S. Sağlık Hizmetleri ve Sağlık Yönetimi. Halk Sağlığında Temel Bilgiler Kitabı, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 2012, 1480.